МОНГОЛ
УЛСЫН ХУУЛЬ
1996 оны 8 дугаар сарын 27-ны єдєр
Улаанбаатар хот
АЙМАГ, НИЙСЛЭЛ, СУМ, ДVVРГИЙН
ИРГЭДИЙН ТЄЛЄЄЛЄГЧДИЙН ХУРЛЫН СОНГУУЛИЙН ТУХАЙ
НЭГДVГЭЭР БVЛЭГ
Нийтлэг vндэслэл
1 дvгээр зvйл. Хуулийн
зорилт
Энэ хуулийн зорилт нь аймаг, нийслэл,
сум, дvvргийн иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын сонгууль
/цаашид “сонгууль” гэх/-ийг зохион байгуулж явуулахтай
холбогдсон харилцааг зохицуулахад оршино.
2 дугаар зvйл. Сонгуулийн
тухай хууль тогтоомж
Аймаг, нийслэл,сум, дvvргийн иргэдийн
Тєлєєлєгчдийн Хурал /цаашид “иргэдийн Тєлєєлєгчдийн
Хурал” гэх /-ын сонгуулийн тухай хууль тогтоомж
нь Vндсэн хууль, Улсын Их Хурлын сонгуулийн хууль,
Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, тvvний удирдлагын
тухай хууль, энэ хууль, тэдгээртэй нийцvvлэн гаргасан
хууль тогтоомжийн бусад актаас бvрдэнэ.
З дугаар зvйл. Сонгуулийн
vндсэн зарчим,хугацаа
1. Иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын
сонгууль Монгол Улсын иргэд нийтээрээ, чєлєєтэй,
шууд сонгох эрхтэй оролцож саналаа нууцаар гаргах
зарчимд vндэслэнэ.
2. Санал авах єдєр аймаг, нийслэл,
сум, дvvргийн нутаг дэвсгэрт байнга оршин сууж байгаа
Монгол Улсын 18 насанд хvрсэн, сонгуулийн эрх бvхий
иргэн vндэс, угсаа, хэл, арьсны єнгє, хvйс, нийгмийн
гарал, байдал, хєрєнгє чинээ, эрхэлсэн ажил, албан
тушаал, шашин шvтлэг, vзэл бодол, боловсрол ялгаваргvйгээр
сонгох эрхтэй. Гагцхvv эмнэлгийн дvгнэлт,шvvхийн
шийдвэрээр ухаан солиотой нь нотлогдсон, тvvнчлэн
хорих газар ял эдэлж байгаа хvн сонгуульд оролцохгvй.
4 дvгээр зvйл. Сонгуулийн
vйл ажиллагааны эдийн засгийн баталгаа
1. Сонгууль зохион байгуулж явуулахтай
холбогдсон дор дурдсан зардлыг улсын тєсвєєс санхvvжvvлнэ:
1/ нэр дэвшигч, нам, эвслийн сонгууль
эрхэлсэн байгууллагын ажилтны болон ажиглагчийн
vнэмлэх, саналын хуудас, сонгуулийн дvн, мэдээний
маягт хэвлэх, шаардлагатай бол сонгуулийн хороодын
тамга, тэмдэг хийлгэх зардал;
2/ сонгуулийн хороодын бичиг хэрэг,
шуудан, холбоо, унаа, албан томилолтын зардал;
3/ сонгуулийн хорооны гишvvн тус
хороонд ажилласан хугацааны хєлс, сонгуулийн хорооны
бvрэлдэхvvний сонгуулийн єдрийн хоолны зардал;
/Энэ заалтыг 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар нэмсэн/
4/ Улсын Их Хурлаас тогтоосон
бусад зардал.
/Энэ заалтын дугаарыг 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний
єдрийн хуулиар єєрчилсєн/
2. Улсын тєсвєєс санхvvжvvлэх
зардлын хэмжээг Улсын Их Хурал тогтооно.
З. Сонгуулийн хороодын ажиллах,
санал авах байр, сонгуулийн хороодыг тээвэр, холбооны
болон бусад шаардлагатай хэрэгслээр хангах асуудлыг
Монгол Улсын Их Хурлын Сонгуулийн хуулийн 5 дугаар
зvйлийн 4 дэх хэсэгт заасны дагуу зохицуулна.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
4. Нам, эвслээс болон бие даан
нэр дэвшигч нь сонгуулийн зардлаа Монгол Улсын Их
Хурлын сонгуулийн хуулийн 5 дугаар зvйлийн 6 дахь
хэсэгт заасны дагуу хариуцна.
5. Нам, эвслийн салбар байгууллага
болон бие даан нэр дэвшигч нь сонгуулийн зардлын
сан байгуулж тухайн засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн
нэгж дэх банк, банкны салбарт данс нээж аймаг, нийслэл,
сум, дvvргийн сонгуулийн хороонд мэдэгдэж нийтэд
зарлана. Энэ дансанд тухайн нам, эвслийн салбар
байгууллага болон бие даан нэр дэвшигчийн єєрийн
хєрєнгє, талархан дэмжигч аж ахуйн нэгж, байгууллага,
иргэдээс оруулсан хандивыг тєвлєрvvлж, мєн дансаар
дамжуулан зарцуулна.
6. Иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага
сонгуульд зориулж зєвхєн мєнгєн хандив єргєж болох
бєгєєд тvvнийг сонгуулийн зардлын сангийн дансанд
оруулна. Уг данснаас гадуур сонгуульд зориулж хандив
авах, єгєх, зарцуулах, тvvнчлэн тєсєвт ба тєрийн
ємч оролцсон байгууллага / тєрийн ємчийн хэсгээс
нь/ , гадаадын аж ахуйн нэгж, байгууллага / хамтарсан
байгууллагын гадаадын оролцогч/ , иргэн, харьяалалгvй
хvнээс сонгууль бэлтгэн явуулах / сонгууль зарласнаас
эхлээд дуусталх/ хугацаанд хандив авч vл болно.
7. Сонгууль бэлтгэн явуулах хугацаанд
аливаа тусламжийн эд хєрєнгийг борлуулж сонгуульд
зарцуулахыг хориглоно.
8. Нам, эвслийн салбар байгууллагын
болон бие даан нэр дэвшигчийн сонгуулийн зардлын
дансны хєдєлгєєнийг зогсоох, сонгуулийн зардлын
санг зарцуулах асуудлыг Монгол Улсын Их Хурлын Сонгуулийн
хуулийн 5 дугаар зvйлийн 6, 7 дахь хэсэгт заасны
дагуу зохицуулна.
9. Сонгуулийн зардлын сан бий
болгох, зарцуулах, тайлагнах журмыг Улсын Их Хурлын
дэргэдэх Сонгуулийн ерєнхий хороо батална.
10. Нам, эвслийн салбар байгууллага,
бие даан нэр дэвшигч нь сонгуулийн зардлын сангийн
зарцуулалтын тайланг дансны хєдєлгєєн зогсоосон
єдрєєс хойш хагас сарын дотор аймаг,нийслэл,сум,
дvvргийн сонгуулийн хороонд хvргvvлнэ. Сонгуулийн
хороод уг тайланг хянан хэлэлцэж, сонгууль дууссан
єдрєєс хойш нэг сарын дотор дvнг орон нутгийн хэвлэлд
нийтэлнэ.
11. Сонгуулийн зардлын сангаас
зориулалтын бусаар зарцуулсан хєрєнгийг шvvх гэм
буруутай этгээдээр гаргуулан улс, орон нутгийн тєсєвт
оруулна.
ХОЁРДУГААР БVЛЭГ
Сонгууль зарлах, сонгуулийн
хэсэг байгуулах
5 дугаар зvйл. Сонгууль
зарлах
1. Иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын
ээлжит сонгуулийг санал авах єдрєєс 21-ээс доошгvй
хоногийн ємнє Улсын Их Хурал товлон зарлана.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
2. Сонгогчдын саналыг ажлын болон
баяр ёслолын бус єдєр авна.
51 дvгээр зvйл. Сонгуулийн
тойрог, тvvнийг байгуулах
1. Аймаг, нийслэл, сум, дvvргийн
иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлыг сонгоход хvн амын
тоог харгалзан тойрог бvр нэг мандаттай байхаар
тооцож тухайн шатны иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын
Тэргvvлэгчид санал авах єдрєєс 18-аас доошгvй хоногийн
ємнє сонгуулийн тойрог байгуулна.
2. Аймаг, нийслэл, сум, дvvргийн
иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын тєлєєлєгчдийн тоог
Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, тvvний удирдлагын
тухай хуулиар тогтооно.
/Энэ зvйлийг 2000 оны 8 дугаар
сарын 31-ний єдрийн хуулиар нэмсэн/
6 дугаар зvйл. Сонгуулийн
хэсэг, тvvнийг байгуулах
Сонгогчдын санал авч тоолох зорилгоор сонгуулийн
хэсгийг сум, дvvргийн иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын
Тэргvvлэгчид санал авах єдрєєс 16-аас доошгvй хоногийн
ємнє байгуулж, хэсгийн дугаар, нутаг дэвсгэр, тєвийг
зарлана.
/Энэ зvйлд 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
ГУРАВДУГААР БVЛЭГ
Сонгууль эрхлэн явуулах
байгууллага, тvvний бvрэн эрх
7 дугаар зvйл. Сонгуулийн
хороо
1. Сонгууль бэлтгэн явуулах ажлыг
дараахь байгууллага эрхэлнэ:
1/ Улсын Их хурлын дэргэдэх Сонгуулийн
ерєнхий хороо;
2/ аймаг, нийслэлийн сонгуулийн хороо;
3/ сум, дvvргийн сонгуулийн хороо;
4/ сонгуулийн хэсгийн хороо.
2. Сонгууль бэлтгэн явуулахад
тухайн орон нутгийн байгууллага, албан тушаалтан
холбогдох хууль тогтоомжид заасны дагуу оролцоно.
З. Сонгууль бэлтгэн явуулах ажил
ил тод байна. Энэ заалт сонгогчдын санал нууцаар
авахад хамаарахгvй.
8 дугаар зvйл. Иргэдийн
Тєлєєлєгчдийн Хурлын сонгууль явуулах талаарх Улсын
Их Хурлын дэргэдэх
Сонгуулийн ерєнхий хорооны бvрэн эрх
1. Улсын Их Хурлын дэргэдэх Сонгуулийн
ерєнхий хороо /цаашид “Сонгуулийн ерєнхий хороо”
гэх/ vйл ажиллагаагаа бие даан явуулах бєгєєд тvvний
бvрэн эрх нь Монгол Улсын Их Хурлын Сонгуулийн хуулийн
11 дvгээр зvйлд зааснаар тодорхойлогдоно.
2. Сонгуулийн ерєнхий хороо иргэдийн
Тєлєєлєгчдийн Хурлын сонгуулийг бэлтгэн явуулахад
мэргэжил, арга зvйн туслалцаа vзvvлж, нэгдсэн удирдлагаар
хангана.
9 дvгээр зvйл. Аймаг,нийслэлийн
сонгуулийн хороо, тvvний бvрэн эрх
1. Аймаг, нийслэлийн хэмжээнд
сонгууль бэлтгэн явуулах ажлыг зохион байгуулах,
санал хураалтын дvнг нэгтгэн гаргах зорилгоор тухайн
аймаг, нийслэлийн иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын
Тэргvvлэгчид санал авах єдрєєс 18-аас доошгvй хоногийн
ємнє аймаг, нийслэлийн сонгуулийн хороог дарга,
нарийн бичгийн дарга, гишvvдийн бvрэлдэхvvнтэйгээр
байгуулж, нийтэд мэдээлнэ. Аймаг, нийслэлийн сонгуулийн
хорооны бvрэлдэхvvний тоог ажлын хэмжээ, намын тєлєєллийг
харгалзан тухайн иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын Тэргvvлэгчид
тогтооно.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
2. Аймаг, нийслэлийн сонгуулийн
хорооны дарга, нарийн бичгийн дарга, гишvvд иргэдийн
Тєлєєлєгчдийн Хурлын тєлєєлєгчид нэр дэвшигч байж
болохгvй.
З. Аймаг, нийслэлийн сонгуулийн
хорооны дарга, нарийн бичгийн дарга, гишvvд аль
нэгэн нэр дэвшигчийн талаар сурталчилгаа явуулахыг
хориглоно.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
4. Аймаг, нийслэлийн сонгуулийн
хороо нутаг дэвсгэрийнхээ хэмжээнд дараахь бvрэн
эрхийг хэрэгжvvлнэ:
1/ сонгууль бэлтгэн явуулах ажлыг
зохион байгуулах;
2/ сонгуулийн тухай хууль тогтоомжийн биелэлтийг
хянан шалгаж, сахин биелvvлэх явдлыг хангах, доод
шатны сонгуулийн хороодын vйл ажиллагааг нэгтгэн
удирдах, шийдвэр нь хууль тогтоомжид нийцсэн эсэхийг
хянах;
/Энэ заалтад 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар нэмэлт орсон/
3/ сонгууль бэлтгэн явуулах асуудлаар
тухайн нутаг дэвсгэр дэх тєрийн зохих шатны байгууллагатай
хамтран ажиллах;
4/ сонгууль бэлтгэн явуулах асуудлаар
сонгуулийн хэсгийн хороо, тухайн нутаг дэвсгэрийн
тєрийн зохих шатны байгууллагын удирдагчдын мэдээллийг
сонсож, шаардлагатай арга хэмжээ авах;
5/ сонгуулийн хууль тогтоомж зєрчсєнтэй
холбогдсон єргєдєл, гомдлыг хянан шийдвэрлэх;
6/ сонгуулийн саналын хуудсыг
хэвлvvлэх, хуваарилах, тараах, тооцоолох;
7/ сонгуулийн нэгдсэн дvнг гаргаж, аймаг, нийслэлийн
иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын тєлєєлєгчдийг бvртгэж,
тэдний бvрэн эрхийг хvлээн зєвшєєрєх асуудлыг бэлтгэж
аймаг,нийслэлийн иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хуралд єргєн
мэдvvлэх;
8/ дахин санал авах, сонгууль
явуулах ажлыг зохион байгуулах;
9/ сонгуулийн холбогдолтой баримт
бичгийг холбогдох хороодоос татан авч архивлах ажлыг
зохион байгуулах;
10/ энэ хуулийн 23 дугаар зvйлийн
6,7 дахь хэсгийг зєрчсєн нь шvvхээр тогтоогдсон,
мєн зvйлийн 5, 33 дугаар зvйлийн 3 дахь хэсэгт заасан
журмыг зєрчсєн нэр дэвшигчийг нэр дэвшигчдийн жагсаалтаас
хасах;
/Энэ заалтыг 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар нэмсэн/
11/ хуульд заасан бусад бvрэн
эрхийг хэрэгжvvлэх, Сонгуулийн ерєнхий хорооноос
єгсєн vvргийг биелvvлэх.
/Энэ заалтын дугаарыг 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний
єдрийн хуулиар єєрчилсєн/
10 дугаар зvйл. Сум дvvргийн
сонгуулийн хороо, тvvний бvрэн эрх
1. Сум, дvvргийн хэмжээнд сонгууль
бэлтгэн явуулах ажлыг зохион байгуулах, санал хураалтын
дvнг нэгтгэн гаргах зорилгоор тухайн сум, дvvргийн
иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын Тэргvvлэгчид санал
авах єдрєєс 16-аас доошгvй хоногийн ємнє сум, дvvргийн
сонгуулийн хороог дарга, нарийн бичгийн дарга, гишvvдийн
бvрэлдэхvvнтэйгээр байгуулж, нийтэд мэдээлнэ. Сум,
дvvргийн сонгуулийн хорооны бvрэлдэхvvний тоог ажлын
хэмжээ, намын тєлєєллийг харгалзан тухайн иргэдийн
Тєлєєлєгчдийн Хурлын Тэргvvлэгчид тогтооно.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
2. Сум, дvvргийн сонгуулийн хорооны
дарга, нарийн бичгийн дарга, гишvvд иргэдийн Тєлєєлєгчдийн
Хурлын тєлєєлєгчид нэр дэвшигч байж болохгvй.
З. Сум, дvvргийн сонгуулийн хорооны
дарга, нарийн бичгийн дарга, гишvvд аль нэгэн нэр
дэвшигчийн талаар сурталчилгаа явуулахыг хориглоно.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
4. Сум, дvvргийн сонгуулийн хороо
нь нутаг дэвсгэрийнхээ хэмжээнд дараахь бvрэн эрхийг
хэрэгжvvлнэ:
1/ энэ хуулийн 9 дvгээр зvйлийн
4 дэх хэсгийн 1,2, З,4,5,8-д заасан бvрэн эрхийг
хэрэгжvvлэх;
2/ аймаг, нийслэлийн иргэдийн
Тєлєєлєгчдийн Хурлын сонгуулийн дvнг нэгтгэн аймаг,
нийслэлийн сонгуулийн хороонд хvргvvлэх;
3/ сонгуулийн нэгдсэн дvнг гаргаж,
сум, дvvргийн иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын тєлєєлєгчдийг
бvртгэж, тэдний бvрэн эрхийг хvлээн зєвшєєрєх асуудлыг
бэлтгэн, сум, дvvргийн иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хуралд
єргєн мэдvvлэх;
4/ сонгуулийн холбогдолтой баримт
бичгийг тогтоосон журмын дагуу цэгцэлж, аймаг, нийслэлийн
сонгуулийн хороонд хvлээлгэн єгєх;
5/ хуульд заасан бvрэн эрхийг
хэрэгжvvлэх, аймаг, нийслэлийн сонгуулийн хорооноос
єгсєн vvргийг биелvvлэх.
11 дvгээр зvйл. Сонгуулийн
хэсгийн хороо, тvvний бvрэн эрх
1. Сонгуулийн хэсгийн хороог санал
авах єдрєєс 16-аас доошгvй хоногийн ємнє дарга,
нарийн бичгийн дарга, гишvvдийн бvрэлдэхvvнтэйгээр
сум, дvvргийн иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын Тэргvvлэгчид
байгуулж, нийтэд мэдээлнэ. Сонгуулийн хэсгийн хорооны
бvрэлдэхvvний тоог сонгогчдын тоо, ажлын хэмжээг
харгалзан тухайн сум, дvvргийн иргэдийн Тєлєєлєгчдийн
Хурлын Тэргvvлэгчид тогтооно.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
2. Сонгуулийн хэсгийн хорооны
дарга, нарийн бичгийн дарга, гишvvд иргэдийн Тєлєєлєгчдийн
Хурлын тєлєєлєгчид нэр дэвшигч байж болохгvй.
З. Хэсгийн хорооны дарга, нарийн
бичгийн дарга, гишvvд аль нэг нэр дэвшигчийн талаар
сурталчилгаа явуулахыг хориглоно.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
4. Сонгуулийн хэсгийн хороо дараахь
бvрэн эрхийг хэрэгжvvлнэ:
1/ сонгуулийн хэсгийн хаяг, ажиллах
цагийн хуваарь, санал авах єдєр, цагийг сонгогчдод
мэдээлэх;
2/ сонгогчдын нэрсийн жагсаалтыг
хэсгийн хэмжээнд нэгтгэн шалгах;
3/ санал авах байр, саналын хуудас, хайрцгийг бэлтгэж,
сонгогчдын санал авах ажлыг зохион байгуулах;
4/ санал хураалтын дvнг гаргаж
сум, дvvргийн сонгуулийн хороонд хvргvvлэх;
5/ сонгуулийн холбогдолтой баримт бичгийг тогтоосон
журмын дагуу цэгцэлж, сум, дvvргийн сонгуулийн хороонд
хvлээлгэн єгєх;
6/ сонгууль бэлтгэн явуулахтай
холбогдсон єргєдєл, гомдлыг шийдвэрлэх, холбогдох
байгууллагад уламжлах;
7/ хуульд заасан бусад бvрэн эрхийг
хэрэгжvvлэх, сум, дvvргийн сонгуулийн хорооноос
єгсєн vvргийг биелvvлэх.
12 дугаар зvйл. Сонгуулийн
хорооны ажлын зохион байгуулалт
1. Сонгуулийн хороод єєрийн бvрэн
эрхэд хамаарах асуудлыг хуралдаанаараа хэлэлцэж,
хуралдаанд оролцсон гишvvдийн олонхийн саналаар
шийдвэрлэж тогтоол гаргана. Гишvvдийн олонхи нь
оролцсон бол сонгуулийн хорооны хуралдааныг хvчинтэйд
тооцно.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
2. Аймаг, нийслэл, сум, дvvргийн
сонгуулийн хорооны дарга дотоод ажлын асуудлаар
захирамж гаргана.
3. Сонгуулийн хороо нь ажлын шаардлага,
зардлын хэмжээг харгалзан гишvvдээ vндсэн ажлаас
нь тvр чєлєєлж ажиллуулна.
4. Сонгуулийн хэсгийн хорооны
шийдвэрийн талаар сум, дvvргийн сонгуулийн хороонд,
сум, дvvргийн сонгуулийн хорооны шийдвэрийн талаар
аймаг,нийслэлийн сонгуулийн хороонд гомдол гаргаж
болно. Гомдлыг хvлээж авснаас хойш ажлын 5 єдрийн
дотор хянан шийдвэрлэж хариу мэдэгдэнэ.
5. Сонгуулийн хороо сонгууль бэлтгэн
явуулахтай холбогдсон асуудлаар тєр, нам, олон нийтийн
зохих шатны байгууллага, албан тушаалтанд хууль
ёсны шаардлага тавих эрхтэй бєгєєд байгууллага,
албан тушаалтан тухайн шаардлагыг хvлээж авснаас
хойш ажлын 5 єдрийн дотор шийдвэрлэж хариу мэдэгдэнэ.
6. Сонгуулийн хорооноос бvрэн
эрхийнхээ дагуу гаргасан шийдвэрийг тухайн нутаг
дэвсгэрийн тєр, нам, олон нийтийн байгууллага, албан
тушаалтан биелvvлэх vvрэгтэй.
ДЄРЄВДVГЭЭР БVЛЭГ
Сонгогчдын нэрийн жагсаалт
13 дугаар зvйл. Сонгогчдын
нэрийн жагсаалт,тvvнийг vйлдэх, танилцуулах
1. Сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг
сонгуулийн тойрог, хэсэг бvрээр vйлдэж, сонгогчдын
тоог аймаг, нийслэл, сум, дvvргийн сонгуулийн хороонд
нэгтгэнэ.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар нэмэлт орсон/
2. Сонгогчдын нэрийн жагсаалтад
тvvнийг vйлдэх vед сонгуулийн тухайн хэсэгт байнга
оршин суугаа бvх сонгогчийн овог, нэр, нас, оршин
сууж байгаа газрын хаяг, иргэний vнэмлэх, паспортын
болон регистрийн дугаарыг бvртгэнэ. Цагдаагийн байгууллага
болон эмнэлэг, амралт, сувиллын газрын эрх баригчид
сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг vйлдэхэд шаардагдах
мэдээллийг гаргаж єгєх vvрэгтэй.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар нэмэлт орсон/
З. Сум, дvvрэг, баг, хорооны Засаг
дарга нутаг дэвсгэртээ оршин сууж байгаа сонгогчдын
нэрийн жагсаалтыг байнгын оршин суугаа хаягийн бvртгэлийн
дагуу Сонгуулийн ерєнхий хорооноос баталсан маягтаар
хоёр хувь vйлдэж, санал авах єдрєєс 15 хоногийн
ємнє сонгуулийн хэсгийн хороонд хvргvvлнэ.
4. Сонгуулийн хэсгийн хороо сонгогчдын
нэрийн жагсаалтыг санал авах єдрєєс 8-аас доошгvй
хоногийн ємнє Сонгуулийн ерєнхий хорооноос баталсан
маягтын дагуу хоёр хувь vйлдэж, хэсгийн хорооны
дарга гарын vсгээ зурж, ил тавьж, сонгогчдод чєлєєтэй
танилцах бололцоо олгоно.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
14 дvгээр зvйл. Сонгогчдын
нэрийн жагсаалтын талаар гомдол гаргах
1. Сонгогчийг сонгогчдын нэрийн
жагсаалтад бvртгээгvй буюу буруу бvртгэсэн байвал
тэрээр тухайн сонгуулийн хэсгийн хороонд гомдол
гаргах эрхтэй.
2. Сонгуулийн хэсгийн хороо уг
гомдлыг хvлээн авснаас хойш ажлын 2 єдрийн дотор
хянан vзэж, сонгогчдын нэрийн жагсаалтад зохих єєрчлєлт
оруулах буюу гомдлыг хэрэгсэхгvй болгох шийдвэр
гаргаж, хариу мэдэгдэнэ. Сонгогч уг шийдвэрийг эс
зєвшєєрвєл гомдлоо шvvхэд гаргана.
15 дугаар зvйл. Сонгогч
шилжих
Сонгогч саналын хуудас хэсгийн
хороонд очихоос ємнє аймаг, нийслэл, сум, дvvрэг
дотроо нэг хэсгээс нєгєє хэсэгт шилжвэл сонгуулийн
хэсгийн хороонд очиж сонгогчдын нэрийн жагсаалтаас
хасуулан, очсон газрынхаа сонгогчдын нэрийн жагсаалтад
бvртгvvлнэ.
/Энэ зvйлд 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
ТАВДУГААР БVЛЭГ
Иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын
Тєлєєлєгчид нэр дэвшvvлэх, нэр дэвшигчийг бvртгэх
16 дугаар зvйл. Нэр дэвшvvлэх
хугацаа, нэр дэвшигчид тавигдах нийтлэг шаардлага
/Энэ зvйлийн гарчгийг 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний
єдрийн хуулиар єєрчилсєн/
1. Нэр дэвшvvлэх ажлыг сонгууль
зарласнаас хойш 4 хоногийн дараа эхэлж 5 хоногийн
хугацаанд дуусгана.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
2. Энэ хуулийн 20 дугаар зvйлийн
1 дэх хэсэгт заасны дагуу иргэдийн Тєлєєлєгчдийн
Хурлын тєлєєлєгчид нэр дэвшигчдийн бvртгэлд бvртгvvлж,
vнэмлэх авсан хvнийг нэр дэвшигч гэж тооцно.
3. Нэр дэвшигч нь дараахь шаардлагыг
хангана:
1/ банкны зээл, тvvний батлан
даалтын гэрээгээр хvлээсэн хугацаа хэтэрсэн єргvй;
2/ ял шийтгэлгvй.
/Энэ хэсгийг 2000 оны 8 дугаар
сарын 31-ний єдрийн хуулиар нэмсэн/
17 дугаар зvйл. Нам, эвслээс
нэр дэвшvvлэх
1. Сонгууль зарлахаас ємнє улсын
бvртгэлд бvртгэгдсэн тухайн аймаг, нийслэл, сум,
дvvрэгт єєрийн салбар байгууллагатай нам, эвсэл
сонгуульд оролцох эрхтэй. Нам, эвслийн эдгээр салбар
байгууллага дангаараа буюу хамтран тухайн иргэдийн
Тєлєєлєгчдийн Хурлын тєлєєлєгчид нэр дэвшvvлж болно.
Улсын Их Хурал болон Ерєнхийлєгчийн сонгуульд эвсэлд
нэгдэж орсон намуудын салбар байгууллага эвслийн
гэрээний хугацаанд иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын
сонгуульд эвсэн оролцож болно.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар нэмэлт орсон/
Нам, эвсэл улс тєрийн єєр намын
гишvvнийг єєрийн нэрийн ємнєєс нэр дэвшvvлж болохгvй.
2. Нам, эвслийн тухайн шатны засаг
захиргааны нэгжийн салбар байгууллага нь иргэдийн
Тєлєєлєгчдийн Хурлын сонгуульд тойрог тус бvрийн
мандатын тоогоор нэр дэвшvvлнэ.
/Энэ хэсгийг 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєн найруулсан/
3. Нам, эвслээс нэр дэвшигчдийн
тоо нь тухайн тойрогт сонгогдох иргэдийн Тєлєєлєгчдийн
Хурлын тєлєєлєгчдийн мандатын тооноос илvv байж
болохгvй.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар нэмэлт, єєрчлєлт орсон/
Нам, эвслийн салбар байгууллага
нэр дэвшvvлэхдээ доод шатныхаа байгууллагын саналыг
харгалзсан байвал зохино.
4. Нам, эвслийн салбар байгууллага
нь иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын тєлєєлєгчид нэр
дэвшvvлсэн тухай шийдвэрээ нэр дэвшигч бvрийн бичгээр
єгсєн зєвшєєрєл, Сонгуулийн ерєнхий хорооноос тогтоосон
загварын дагуу vйлдсэн намтрын хамт аймаг, нийслэл,
сум, дvvргийн сонгуулийн хороонд хvргvvлнэ.
18 дугаар зvйл. Бие даан
нэрээ дэвшvvлэх
1. Иргэн єєрийн харьяалагдах засаг
захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн иргэдийн Тєлєєлєгчдийн
хуралд бие даан нэрээ дэвшvvлэх эрхтэй.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
2. Бие даан нэрээ дэвшvvлэгч нь
аймаг, нийслэлд 151, сум, дvvрэгт 75-аас доошгvй
сонгогч-дэмжигчдийн гарын vсгийг Сонгуулийн ерєнхий
хорооноос тогтоосон загвараар vйлдсэн маягтын дагуу
зуруулж, аймаг, нийслэл, сум, дvvргийн сонгуулийн
хороонд бvртгvvлнэ.
З. Бие даан нэр дэвшигч нь дэмжигчдийнхээ
гарын vсэг бvхий маягтыг Сонгуулийн ерєнхий хорооноос
тогтоосон загварын дагуу vйлдсэн намтар, нэр дэвшvvлснээ
илэрхийлсэн мэдэгдлийн хамт аймаг, нийслэл, сум,
дvvргийн сонгуулийн хороонд єгнє.
4. Нэр дэвшигчийг дэмжсэн сонгогч-дэмжигчдийн
гарын vсэг vнэн зєв эсэхийг аймаг, нийслэл, сум,
дvvргийн сонгуулийн хороо сонгогчдын иргэний баримт
бичиг, хаягийн бvртгэлтэй тулгах буюу, шаардлагатай
бол дэмжигчидтэй уулзаж нягтлан шалгана. Гарын vсгийг
хуурамчаар vйлдсэн бол тухайн хvн иргэдийн Тєлєєлєгчдийн
Хурлын тєлєєлєгчид нэр дэвшсэнийг холбогдох сонгуулийн
хороо хvчингvйд тооцно.
181 дvгээр зvйл. Нэр дэвшигч
барьцаа єгєх
1. Аймаг, нийслэлийн иргэдийн Тєлєєлєгчдийн
Хуралд нэр дэвшигч бvр 10000, сум, дvvргийн иргэдийн
Тєлєєлєгчдийн Хуралд нэр дэвшигч бvр 5000 тєгрєгийг
аймаг, нийслэлийн болон сум, дvvргийн сонгуулийн
хороонд барьцаа болгон єгнє.
2. Нам, эвслээс нэр дэвшигчийн
барьцааны мєнгийг тухайн нам, эвсэл нь, харин бие
даан нэр дэвшигч барьцааны мєнгєє єєрєє хариуцна.
3. Нэр дэвшигч нь иргэдийн Тєлєєлєгчдийн
Хурлын тєлєєлєгчєєр сонгогдвол барьцааг эгvvлэн
олгоно. Барьцааны vлдсэн мєнгийг орон нутгийн тєсєвт
оруулна. /Энэ зvйлийг 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний
єдрийн хуулиар нэмсэн/
19 дvгээр зvйл. Нэр дэвшигч,
тэдгээрийн жагсаалт
1. Сум, дvvргийн иргэдийн Тєлєєлєгчдийн
Хурлын тєлєєлєгчид нэр дэвшигч нь аймаг, нийслэлийн
иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын нэр дэвшигч байж болно.
2. Нэр дэвшигчдийн нэрсийн жагсаалтыг
сонгуулийн хэсгийн хорооны байранд байрлуулан, орон
нутгийн сонин хэвлэлд нийтэлж нийтэд танилцуулна.
З. Аймаг, нийслэл, сум, дvvргийн
иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын тєлєєлєгчид нэр дэвшигчдийн
нэрсийн жагсаалт тус тусдаа байна.
20 дугаар зvйл. Нэр дэвшигчийг
бvртгэх
1. Нам, эвслээс болон бие даан
нэр дэвшигчийг аймаг, нийслэл, сум, дvvргийн сонгуулийн
хороо сонгууль зарласнаас хойш 13 хоногийн дотор
бvртгэж, vнэмлэх олгоно. Нэр дэвшигчийг бvртгэхдээ
нам, эвслээс ирvvлсэн баримт бичиг vнэн зєв, гvйцэд
эсэх, нэр дэвшvvлэх vйл ажиллагаа хууль тогтоомжийн
дагуу явагдсан эсэхийг нягтлан шалгана.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
2. Сонгуулийн хороод нэр дэвшигчийг
бvртгэсэн тухай шийдвэр гаргах бєгєєд сум, дvvргийн
сонгуулийн хороо энэ шийдвэрээ аймаг, нийслэлийн
сонгуулийн хороонд хvргvvлнэ. Нэр дэвшигчийг бvртгэх
хугацаа дууссанаас хойш сум, дvvргийн сонгуулийн
хороо ажлын З єдрийн дотор,аймаг, нийслэлийн сонгуулийн
хороо ажлын 6 єдрийн дотор нийт нэр дэвшигчдийн
нэрсийн жагсаалтыг аймаг, нийслэл, сум, дvvргийн
хэмжээгээр нэгтгэн гаргаж, нийтэд мэдээлнэ.
21 дvгээр зvйл. Нэр дэвшvvлсэн
шийдвэрийг хvчингvй болгох, нэр дэвшигч татгалзах
1. Нэр дэвшигч єєрєє татгалзах
буюу нам, эвсэл нь нэр дэвшvvлэгчээ татан гаргах,
тvvний оронд єєр хvний нэр дэвшvvлэх эрхтэй. Нэр
дэвшигч буюу нам, эвсэл энэ тухай шийдвэрээ аймаг,
нийслэл, сум, дvvргийн сонгуулийн хороонд нэн даруй
мэдэгдэнэ. Нэр дэвшсэнийг хvчингvйд тооцсон тухай
аймаг, нийслэл, сум, дvvргийн сонгуулийн хорооны
шийдвэр, нэр дэвшигч єєрєє татгалзсан буюу,эсхvл
нам, эвсэл єєрийн нэр дэвшигчийг татан гаргасан
тухай аймаг,нийслэл,сум, дvvргийн сонгуулийн хороо
нутаг дэвсгэрийнхээ хэмжээнд нийтэд мэдээлнэ.
2. Нам, эвсэл нэр дэвшигчээ татан
гаргасан тухайгаа санал авах єдрєєс 10-аас доошгvй
хоногийн ємнє аймаг, нийслэл, сум, дvvргийн сонгуулийн
хороонд мэдэгдээгvй бол татан гаргасан нэр дэвшигчийн
оронд єєр хvний нэр дэвшvvлэх эрхгvй.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
3. Саналын хуудас хэвлэгдсэнээс
хойш нэр дэвшигч нэрээ татахыг хориглоно.
/Энэ хэсгийг 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар нэмсэн/
22 дугаар зvйл. Нєхєн
нэр дэвшvvлэх
Нэр дэвшигч нас барсан, тvvнчлэн
энэ хуулийн 21 дvгээр зvйлийн 2 дахь хэсэгт заасан
хугацааны ємнє нам, эвсэл нэр дэвшигчээ татан авсан
тохиолдолд тухайн нам, эвсэл єєр хvний нэрийг нєхєн
дэвшvvлж, санал авах єдрєєс 10 хоногийн ємнє аймаг,
нийслэл, сум, дvvргийн сонгуулийн хороонд бvртгvvлж
болно.
/Энэ зvйлд 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
ЗУРГАДУГААР БVЛЭГ
Сонгуулийн ємнєх ухуулга,
сурталчилгаа, нэр дэвшигчийн vйл ажиллагааны баталгаа
23 дугаар зvйл. Сонгуулийн
ємнєх ухуулга, сурталчилгаа, уулзалт
1. Нам, эвсэл, нэр дэвшигч нь
сонгуулийн ємнєх сурталчилгаа явуулахдаа Улсын Их
Хурлын сонгуулийн хуулийн 21 дvгээр зvйлийн 1,2,
5,6 дахь хэсгийн заалтыг баримтална.
2. Орон нутгийн радио, телевизээр
сонгуулийн ухуулга, сурталчилгаа vнэ тєлбєргvй явуулах
хугацаа, боломж нь нам, эвсэл бvрт, тvvнчлэн сонгуульд
єрсєлдєгч бие даан нэр дэвшигчдэд харилцан адил
байна.
З. Сонгуулийн хорооноос тогтоож
олгосон хугацаанаас бусад цагт нам, эвсэл, нэр дэвшигч
орон нутгийн радио, телевизээр сурталчилгаа явуулбал
vнэ хєлсийг тєлнє.
4. Иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын
сонгуульд нэр дэвшигч сонгогчидтойгоо уулзалт хийж
болно.
5. Иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын
Сонгуулийн ухуулга, сурталчилгаа, нэр дэвшигчийн
сонгогчидтойгоо хийх уулзалтыг санал авах єдрєєс
24 цагийн ємнє зогсооно.
6. Нэр дэвшигч, тvvний шадар туслагч,
ухуулагч, нам, эвсэл, талархан дэмжигч этгээд санал
худалдаж авах, сонгогчдыг татах зорилгоор тэдэнд
тєлбєртэй болон vнэ тєлбєргvйгээр бараа тараах,
шагнал, урамшуулал, тусламж олгох, дайллага хийх,
урлаг, спорт, ахуйн болон эрvvл мэндийн vйлчилгээ
vзvvлэх, сонгуульд vл хамаарах ажил, vйлчилгээ явуулахыг
хориглоно.
/Энэ хэсгийг 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар нэмсэн/
7. Нэр дэвшигч, тvvний шадар туслагч,
ухуулагч, бусад этгээд нь сонгогчоос сонгуулийн
эрхээ хэрэгжvvлэх буюу сонгуулийн хороо, тvvний
гишvvнээс vvргээ гvйцэтгэхэд нь санаатайгаар саад
хийх, сонгуульд оролцохоос татгалзахыг нийтэд уриалах,
сvсэг бишрэлийг далимдуулах, санал тоолох ажлыг
зориуд саатуулах, сонгогч бусдын нэрийн ємнєєс сонгуульд
оролцохыг хориглоно.
/Энэ хэсгийг 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар нэмсэн/
24 дvгээр зvйл. Нэр дэвшигчдэд
туслах
1. Нэр дэвшигчдэд туслах vйл ажиллагаа
нь Улсын Их Хурлын сонгуулийн хуулийн 29 дvгээр
зvйлийн 1, З дахь хэсгийн заалтаар зохицуулагдана.
2. Нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн
байгууллагын бvрэлдэхvvн, ажилтан, бие даан нэр
дэвшигчийн шадар туслагч аймаг, нийслэл, сум, дvvргийн
сонгуулийн хороонд бvртгvvлж, vнэмлэх авна.
25 дугаар зvйл. Нэр дэвшигчийн
vйл ажиллагааны баталгаа
1. Хэвлэл, мэдээллийн хэрэгслээр
нам, эвслийн нэр дэвшигч нам, эвслийнхээ, бие даан
нэр дэвшигч єєрийн хєтєлбєрийг тайлбарлах, vзэл
бодлоо чєлєєтэй илэрхийлэх, ухуулга, сурталчилгаа
хийх, аймаг, нийслэл, сум, дvvргийнхээ холбогдох
байгууллагаас зохих журмын дагуу шаардлагатай мэдээлэл,
лавлагаа авах эрх эдэлнэ.
2. Нэр дэвшигчийг гvтгэх, доромжлох,
нэр тєрийг нь гутаах, тvvний хувийн болон захидал
харилцааны нууцыг задруулахыг хориглоно.
З. Нэр дэвшигчид тvvний ажлын
газар, байгууллагын захиргаа, хууль тогтоомжид заасны
дагуу ажлаас нь чєлєє олгоно.
ДОЛДУГААР БVЛЭГ
Иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын
сонгуулийн санал авах, дvнг гаргах, Хурлын
Тєлєєлєгчийг бvртгэх
26 дугаар зvйл. Санал
авах байр, хугацаа
1. Сонгогчдын саналыг санал авах
єдєр 7. ОО цагаас оройн 22. ОО цаг хvртэл санал
авах байранд авна. Сонгогчдын санал авах єдєр, цаг,
байрыг сонгуулийн хэсгийн хороо санал авах єдєр
хvртэл 10 хоногийн турш нийтэд зарлан мэдээлнэ.
2. Сонгогчдоос саналаа нууцаар
гаргахад хvрэлцэх тооны тасалгаа, саналын хайрцаг
бvхий байрыг тухайн сонгуулийн хэсгийн харьяалагдах
баг, хорооны Засаг дарга хариуцаж бэлтгvvлнэ.
27 дугаар зvйл. Саналын
хуудас
1. Саналын хуудас нь сонгогчоос
саналаа илэрхийлэх, сонгуулийн дvнг гаргах vндсэн
баримт бичиг болно.
2. Саналын хуудсыг Улсын Их Хурлаас
баталсан загварын дагуу аймаг, нийслэлийн сонгуулийн
хороо эрхлэн хэвлэж, сум, дvvргийн сонгуулийн хороонд
санал авах єдрєєс 6-аас доошгvй хоногийн ємнє, сонгуулийн
хэсгийн хороонд 5-аас доошгvй хоногийн ємнє хvрсэн
байхаар зохион байгуулна.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
3. Саналын хуудсыг аймаг, нийслэл,
сум, дvvргээр тус тусад нь хэвлэнэ.
/Энэ хэсгийг 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєн найруулсан/
4. Саналын хуудсанд дугаар, нэр
дэвшигчдийн овог, нэр нам, эвслийн харьяаллыг бичнэ.
Нэр дэвшигчдийн дарааллыг нэр дэвшvvлсэн нам, эвслийн
Улсын дээд шvvхэд бvртгvvлсэн дарааллаар тогтооно.
Эвслийг дараалалд оруулахдаа эвсэлд оролцогч намуудаас
хамгийн тvрvvнд Улсын дээд шvvхэд бvртгvvлсэн намын
дарааллаар тогтооно.
/Энэ хэсгийг 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєн найруулсан/
5. Бие даан нэр дэвшигчийг нам,
эвслээс нэр дэвшигчдийн дараа аймаг, нийслэл, сум,
дvvргийн сонгуулийн хороонд бvртгvvлсэн дарааллаар
бичнэ.
6. Саналын хуудсанд тухайн хэсгийн
хорооны дарга, нарийн бичгийн дарга гарын vсэг зурж,
тэмдэг дарна. Гарын vсэг, тэмдэггvй саналын хуудсаар
санал єгч болохгvй.
28 дугаар зvйл. Санал
авах ажлыг зохион байгуулах
1. Санал авахаар товлосон єдрийн
єглєєний 7. ОО цагт сонгуулийн хэсгийн хорооны бvрэлдэхvvн
сонгогчдын тєлєєлєгчдийг байлцуулан саналын бvх
хайрцгийг шалган битvvмжилж, санал авах ажиллагааг
эхэлнэ. Энэ ажиллагаанд нам, эвслээс томилогдсон
ажиглагчид байлцаж болно.
2. Ажиглагч нь аймаг, нийслэл,
сум, дvvргийн сонгуулийн хороонд бvртгvvлж, vнэмлэх
авна. Ажиглагч сонгогчдын санал авах, санал тоолох,
сонгуулийн дvн гаргах vед уг ажиллагаа хууль тогтоомжийн
дагуу явагдаж байгаа эсэхийг хєндлєнгєєс ажиглан
хянах эрхтэй бєгєєд сонгуулийн хороодын vйл ажиллагаанд
хутгалдан оролцож болохгvй.
З. Сонгуулийн хэсгийн хороо сонгогчийн
иргэний vнэмлэх, паспорт, тvvнтэй адилтгах баримт
бичгийг нэрийн жагсаалттай тулган шалгаж, сонгогч
бvрт саналын хуудас олгоно.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар нэмэлт орсон/
4. Санал авах єдєр сонгуулийн
єєр хэсгээс шилжин ирсэн сонгогчдыг иргэний vнэмлэх,
паспорт, тvvнтэй адилтгах баримт бичгийг нь vндэслэн
нэрийн нэмэлт жагсаалтад бvртгэж, саналын хуудас
олгоно.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар нэмэлт орсон/
5. Саналын хуудас олгосныг сонгогчдын
нэрийн жагсаалтад, саналаа єгснийг иргэний паспорт,
тvvнтэй адилтгах бичиг баримтад тэмдэглэн сонгуулийн
хэсгийн хорооны тэмдэг дарна. Эсхvл тусгайлан тэмдэг
тавьж болно.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар нэмэлт орсон/
29 дvгээр зvйл. Иргэдийн
Тєлєєлєгчдийн Хурлын тєлєєлєгчийг сонгоход санал
єгєх
1. Сонгогч санал авах байранд
биечлэн ирж саналаа єгнє. Харин биеийн эрvvл мэндийн
байдал болон хvндэтгэн vзэх бусад шалтгааны улмаас
санал авах байранд хvрэлцэн ирж чадахгvй сонгогчийн
саналыг тvvний хvсэлтээр сонгуулийн хэсгийн хорооны
2-оос доошгvй гишvvн очиж, битvvмжилсэн хайрцгаар
авна.
2. Саналын хуудсыг сонгуулийн
хэсэгт ирvvлснээс хойш санал авах єдєр хvртэл сонгогч
тvр шилжин явахад хvрвэл сонгуулийн хэсгийн хороонд
ирж саналын хуудас авч саналаа нууцаар тэмдэглэж
дугтуйлан битvvмжлэн vлдээж болно. Сонгуулийн хэсгийн
хороо сонгогчийн битvvмжлэн vлдээсэн саналын нууцыг
чандлан хадгална.
3. Сонгогч саналын хуудсыг авч
санал бэлтгэх тасалгаанд орж аймаг, нийслэл, сум,
дvvргийн иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хуралд нэр дэвшигчдийн
нэрийн жагсаалтаас тус бvр нэг нэр дэвшигчийн ємнєх
дугаарыг дугуйлан тэмдэглээд саналын хайрцагт хийнэ.
/Энэ хэсгийг 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєн найруулсан/
4. Сонгогч саналаа илэрхийлэхдээ
алдаа гаргаж буруу тэмдэглэсэн бол уг саналын хуудсаа
саналын хайрцагт хийхээс ємнє хэсгийн хороонд энэ
тухайгаа мэдэгдэж хуудсаа хураалган, дахин нэг саналын
хуудас авч болно. Хураалгасан саналын хуудсыг сонгуулийн
хэсгийн хороо протоколд тэмдэглэж хадгална.
5. Санал бэлтгэх тасалгаанд тухайн
сонгогчоос єєр хэн ч байж болохгvй. Саналын хуудсанд
саналаа єєрєє тэмдэглэж чадахгvй сонгогч єєрийн
итгэмжилсэн хvний туслалцаа авч болно. Харин аль
нэг нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллагын
ажилтан, сонгуулийн хорооны гишvvн болон ажиглагчдаар
ийнхvv туслалцуулж болохгvй.
6. Саналын хайрцагт саналын илvv
буюу єєр хуудас хийх зэргээр сонгогчоос буруу vйлдэл
гаргуулахгvйн тулд сонгогчийн саналын нууцыг алдагдуулахгvйгээр
сонгуулийн хэсгийн хорооноос хяналт тавина.
30 дугаар зvйл. Саналын
хуудсыг хvчингvйд тооцох
1. Дор дурдсан тохиолдолд саналын
хуудсыг хvчингvйд тооцно:
1/ батлагдсан загварын бус хуудсаар
санал єгсєн
2/ сонгуулийн хэсгийн хорооны дарга, нарийн бичгийн
даргын гарын vсэг, хэсгийн хорооны тэмдэггvй хуудсаар
санал єгсєн;
3/ энэ хуульд зааснаас єєр тэмдэглэл
хийсэн нь аль нэгэн нэр дэвшигчийн тєлєє саналаа
єгсєн нь тодорхойгvй бол;
/Энэ заалтыг 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєн найруулсан/
4/ /Энэ заалтыг 2000 оны 8 дугаар
сарын 31-ний єдрийн хуулиар хvчингvй болсонд тооцсон/
5/ /Энэ заалтыг 2000 оны 8 дугаар
сарын 31-ний єдрийн хуулиар хvчингvй болсонд тооцсон/
2. /Энэ хэсгийг 2000 оны 8 дугаар
сарын 31-ний єдрийн хуулиар хvчингvй болсонд тооцсон/
З1 дvгээр зvйл. Санал
тоолох
1. Санал тоолох ажлыг санал авахаар
товлосон єдрийн оройн 22. ОО цагт эхэлж, ил тод,
нээлттэй явуулна. Санал тоолоход ажиглагчид, сонгогчдын
болон хэвлэл мэдээллийн байгууллагын тєлєєлєгчид
байлцаж болно.
2. Оройн 22. ОО цаг болмогц сонгуулийн
хэсгийн хорооноос санал тоолох тухай мэдэгдэж, олгоогvй
vлдсэн саналын хуудсыг тоолж битvvмжилсний дараа
саналын хайрцгийг нээнэ. Санал тоолох цаг болоогvй
байхад саналын хайрцаг нээх, санал тооллогыг завсарлахыг
хориглоно.
З. Сонгуулийн хэсгийн хороо сонгогчдын
нэрийн жагсаалтыг баримтлан тухайн тойрог, хэсгийн
нийт сонгогчдын тоо, саналын хуудас авсан сонгогчдын
тоо, саналын хайрцгаас гарсан хvчинтэй болон хvчингvй
хуудасны тоо, нэр дэвшигч бvрийн тєлєє єгсєн саналын
тоог сонгуулийн тойрог, хэсгийн хэмжээгээр тоолж
гаргана.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар нэмэлт, єєрчлєлт орсон/
4. Сонгуулийн хэсгийн хороо хуралдаанаараа
сонгогчдын санал тоолсон дvнг хэлэлцэн шийдвэр гаргаж
уншин сонсгоно. Уул шийдвэрт сонгуулийн хэсгийн
хорооны дарга, гишvvд, ажиглагчдын тєлєєлєгчид гарын
vсэг зурж, хэсгийн тэмдэг дарсны дараа битvvмжлэн
аймаг, нийслэл, сум, дvvргийн сонгуулийн хороонд
нэн даруй хvргvvлнэ.
З2 дугаар зvйл. Сонгуулийн
дvнг гаргах,иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын тєлєєлєгчийг
бvртгэх
1. Аймаг, нийслэл, сум, дvvргийн
сонгуулийн хороо нь сонгуулийн хэсгийн хорооны шийдвэрийг
vндэслэн аймаг, нийслэл, сум, дvvргийн нийт сонгогчдын
тоо, саналын хуудас авсан сонгогчдын тоо, хvчинтэй,
хvчингvй хуудасны тоо нэр дэвшигч бvрийн тєлєє єгсєн
саналын тоог тойрог бvрээр нэгтгэн гаргана.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
2. Сонгуулийн дvнг гаргахдаа саналын
хvчинтэй хуудсаар тооцно.
З. Тухайн тойрогт сонгогчдын хамгийн
олон санал авсан нэр дэвшигчийг аймаг, нийслэл,
сум, дvvргийн иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын тєлєєлєгчєєр
сонгогдсонд тооцно.
Нэр дэвшигчдийн сонгогчдоос авсан
санал тэнцсэн тохиолдолд тэдгээр нэр дэвшигчдийг
дахин санал хураалтад оруулж хамгийн олон санал
авсныг нь иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын тєлєєлєгчєєр
сонгогдсонд тооцно.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
4. /Энэ хэсгийг 2000 оны 8 дугаар
сарын 31-ний єдрийн хуулиар хvчингvй болсонд тооцсон/
5. /Энэ хэсгийг 2000 оны 8 дугаар
сарын 31-ний єдрийн хуулиар хvчингvй болсонд тооцсон/
6. /Энэ хэсгийг 2000 оны 8 дугаар
сарын 31-ний єдрийн хуулиар хvчингvй болсонд тооцсон/
7. /Энэ хэсгийг 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар хvчингvй болсонд тооцсон/
8. Аймаг, нийслэл, сум, дvvргийн
сонгуулийн хороо иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын сонгуулийн
дvнг нэр дэвшигч тус бvрээр тооцон ажлын 7 хоногт
багтаан гаргаж хуралдаанаараа хэлэлцэнэ. Тухайн
шатны иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын тєлєєлєгчєєр
сонгогдогсдын нэрсийн жагсаалтыг тэдгээрийн бvрэн
эрхийг нь хvлээн зєвшєєрvvлэхээр шинээр сонгогдсон
иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хуралд єргєн мэдvvлнэ.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
НАЙМДУГААР БVЛЭГ
Санал хураалт болон сонгуулийг
хvчингvйд тооцох, дахин санал хураалт, сонгууль
явуулах, иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын Тєлєєлєгчийг
нєхєн сонгогдсонд тооцох
33 дугаар зvйл. Сонгуулийн
хэсэгт явагдсан санал хураалтыг хvчингvйд тооцох,
дахин санал хураалт явуулах
1. Сонгуулийн хэсэгт явагдсан
санал хураалтыг сум, дvvргийн сонгуулийн хороо дор
дурдсан тохиолдолд хvчингvйд тооцно:
1/ байгалийн гамшиг, гэнэтийн
бусад аюул, хvндэтгэн vзэх єєр шалтгаанаас бусад
нєхцєлд урьд зарласнаас єєр байранд, тvvнчлэн шилжигчдийн
саналыг битvvмжилж авснаас бусад тохиолдолд урьд
зарласнаас єєр єдєр санал авсан;
2/ санал хурааж эхэлснээс хойш
саналын хайрцгийг алдсан, vрэгдvvлсэн, хуульд заасан
цагаас ємнє нээсэн;
3/ сонгуулийн хорооны гишvvн буюу
сонгогчдод хvч хэрэглэн дарамт vзvvлсэн аливаа vйлдэл
нь сонгогчийн санал, сонгуулийн дvнг гажуудуулахад
хvргэсэн;
4/ сонгуулийн хорооны гишvvн бусад
байгууллагын албан тушаалтан эрх мэдлээ хэтрvvлэх,
хууран мэхлэх зэргээр сонгуулийн хуулийг зєрчсєн
нь сонгуулийн дvнд ноцтой нєлєєлсєн.
2. Санал хураалтыг хvчингvйд тооцсон
тохиолдолд энэ тухай холбогдох сонгуулийн хорооны
шийдвэр гарснаас хойш 7 хоногийн дотор дахин санал
хураалт явуулна. . Дахин санал хураалт явуулах шийдвэрийг
сум, дvvргийн сонгуулийн хороо гаргана. Уг шийдвэрт
дахин санал авах байр, єдєр, цагийг заана. Санал
хураалтыг хэсгийн хэмжээнд хvчингvйд тооцсон бол
тухайн хэсгийн нийт сонгогч, саналын тодорхой хайрцагт
хураасан саналыг хvчингvйд тооцсон бол уг хайрцагт
саналын хуудсаа хийсэн сонгогчдыг дахин санал хураалтад
оролцуулна.
З. Дахин санал хураалт явуулах
ажлыг дуустал ухуулга, сурталчилгаа хийхийг хориглоно.
34 дvгээр зvйл. Аймаг,нийслэл,сум,дvvргийн
иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын сонгуулийг
хvчингvйд тооцох,дахин сонгууль явуулах
1. Аймаг, нийслэл, сум, дvvргийн
иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын сонгуулийг дээд шатны
сонгуулийн хороо дараахь тохиолдолд хvчингvйд тооцно:
1/ аймаг, нийслэл, сум, дvvргийн
сонгогчдын 5О хувь нь санал хураалтад оролцоогvй;
2/ энэ хуулийн 33 дугаар зvйлийн
2 дахь хэсэгт заасны дагуу явуулсан дахин санал
хураалт хvчингvй болсон нь тухайн шатны сонгуулийн
дvнд ноцтой нєлєєлсєн.
2. Дахин сонгууль явуулах шийдвэрийг
аймаг,нийслэлийн сонгуулийн хороо гаргана.
З. Дахин сонгуулийг тухайн сонгуулийг
хvчингvйд тооцсон шийдвэр гарснаас хойш 2О хоногийн
хугацаанд явуулна. Шаардлагатай бол сонгуулийн хороог
шинэчлэн байгуулах, иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын
Тєлєєлєгчид нэр дэвшvvлэх зэрэг уг сонгуулийг бэлтгэн
явуулах ажилд энэ хуулийн холбогдох заалтыг баримтална.
35 дугаар зvйл. Иргэдийн
Тєлєєлєгчдийн Хурлын тєлєєлєгчийг нєхєн сонгох
1. Сонгогдсон иргэдийн Тєлєєлєгчдийн
Хурлын тєлєєлєгч нас барсан, чєлєєлєгдсєн, шилжсэн,
бvрэн эрх нь зогсоогдсон бол тухайн тойрогт нєхєн
сонгууль явуулна.
/Энэ хэсгийг 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєн найруулсан/
2. Иргэдийн Тєлєєлєгчийн Хурлын
бvрэн эрхийн хугацаа нь нэг жил хvрэхгvй бол нєхєн
сонгууль явуулахгvй.
/Энэ хэсгийг 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєн найруулсан/
3. /Энэ хэсгийг 2000 оны 8 дугаар
сарын 31-ний єдрийн хуулиар хvчингvй болсонд тооцсон/
4. Иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын
тєлєєлєгчийн нєхєн сонгууль явуулахад энэ хуулийн
холбогдох заалтыг баримтлах бєгєєд нєхєн сонгуулийг
дор дурдсан хугацаанд зохион байгуулна:
1/ энэ зvйлийн 1 дэх хэсэгт заасан
нєхцєл байдал vvссэнээс хойш 15 хоногийн дотор аймаг,
нийслэлийн иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын Тэргvvлэгчид
зарлаж, 14 хоногийн хугацаанд багтаан нєхєн сонгуулийг
явуулна;
/Энэ заалтад 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
2/ холбогдох сонгуулийн хороо,хэсгийг
санал авах єдрєєс 12-оос доошгvй хоногийн ємнє,
сонгуулийн хэсгийн хороог 10-аас доошгvй хоногийн
ємнє тус тус байгуулна;
/Энэ заалтад 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
3/ нэр дэвшvvлэх ажлыг нєхєн сонгууль
зарласнаас хойш 4 хоногийн дараа эхэлж, 3 хоногийн
хугацаанд дуусгана;
/Энэ заалтад 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
4/ сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг
хуульд заасан журмын дагуу vйлдэж, санал авах єдрєєс
10 хоногийн ємнє сонгуулийн хэсгийн хороонд єгнє.
Хэсгийн хороо энэ жагсаалтыг санал авах єдрєєс 5-аас
доошгvй хоногийн ємнє сонгогчдод танилцуулах ажлыг
зохион байгуулна.
/Энэ заалтад 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
5. Нєхєн сонгогдсон иргэдийн Тєлєєлєгчдийн
Хурлын тєлєєлєгчийн бvрэн эрхийн хугацаа нь орон
гарсан тєлєєлєгчийн бvрэн эрхийн vлдсэн хугацаатай
адил байна.
ЕСДVГЭЭР БVЛЭГ
Бусад зvйл
36 дугаар зvйл. Сонгуулийн
эрхийг хангах хууль зvйн баталгаа
1. Тєрийн байгууллагаас сонгуулийн
хууль тогтоомжийн биелэлтийг хянан шалгахад нэр
дэвшигч, нам,эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллага,
тvvний ажилтан оролцохыг хориглоно.
2. Сонгуулийн хууль тогтоомж зєрчсєн
нь тогтоогдвол гэм буруутай этгээдэд хууль тогтоомжид
заасан хариуцлага хvлээлгэнэ.
3. Энэ хуулийн 23 дугаар зvйлийн
7 дахь хэсгийг зєрчсєн бол 50000 хvртэл тєгрєгєєр
торгоно.
/Энэ хэсгийг 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєн найруулсан/
4. Энэ хуулийн 7 дугаар зvйлийн
2,12 дугаар зvйлийн 5,6 дахь хэсэгт заасан vvргийг
биелvvлээгvй албан тушаалтныг сахилгын хариуцлага
хvлээлгэхээргvй бол шvvх 40000-60000 тєгрєгєєр торгоно.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
5. Энэ хуулийн 23 дугаар зvйлийн
6 дахь хэсгийг зєрчсєн иргэнийг 40000-50000, нам,
эвсэл, талархан дэмжигч этгээдийг 200000-250000
тєгрєгєєр торгоно.
/Энэ хэсгийг 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєн найруулсан/
6. Энэ хуулийн 23 дугаар зvйлийн
5, 33 дугаар зvйлийн 3 дахь хэсэгт заасан журмыг
нам, эвслийн сонгууль эрхэлсэн байгууллага, албан
тушаалтан зєрчвєл уг vйлдлээ зогсоохыг шаардах бєгєєд
энэ шаардлагыг эс биелvvлбэл шvvх тухайн нам, эвсэл,
бусад байгууллагыг 250000 хvртэл, гэм буруутай албан
тушаалтанг 40000-60000, иргэнийг 50000 хvртэл тєгрєгєєр
тус тус торгоно.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
7. Энэ хуулийн 13 дугаар зvйлийн
З, 26 дугаар зvйлийн 2 дахь хэсэгт заасан vvргээ
биелvvлээгvй Засаг даргыг сахилгын хариуцлага хvлээлгэхээргvй
бол шvvх 60000 хvртэл тєгрєгєєр торгоно.
/Энэ хэсэгт 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар єєрчлєлт орсон/
8. Энэ хуулийн 23 дугаар зvйлийн
2 дахь хэсгийн заалтыг зєрчсєн орон нутгийн радио,
телевизийн байгууллагыг шvvх 250000 хvртэл тєгрєгєєр
торгоно.
9. Энэ хуулийн 25 дугаар зvйлийн
2 дахь хэсгийн заалтыг зєрчсєн нь эрvvгийн хариуцлага
хvлээлгэхээргvй бол гэм буруутай этгээдийг шvvх
50000 хvртэл тєгрєгєєр торгоно.
10. Энэ хуулийн 9, 1О, 11 дvгээр
зvйлийн 2,3; З1 дvгээр зvйлийн 2 дахь хэсэгт заасныг
зєрчсєн сонгуулийн хэсгийн хорооны гишvvнийг шvvх
10000 хvртэл тєгрєгєєр торгоно.
11. Сонгуулийн хороонд ажиллахаар
томилогдсон иргэн vvрэгт ажлаа хvндэтгэн vзэх шалтгаангvйгээр
биелvvлээгvй бол шvvх тvvнийг 10000 хvртэл тєгрєгєєр
торгоно.
12. Энэ хуулийн 21 дvгээр зvйлийн
3 дахь хэсэгт заасан журмыг зєрчсєн этгээд саналын
хуудсыг дахин хэвлэхэд гарах зардлыг бvрэн хариуцна.
/Энэ хэсгийг 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар нэмсэн/
13. Сонгогдсон иргэдийн Тєлєєлєгчдийн
Хурлын тєлєєлєгч сонгуулийн хугацаанд энэ хуулийн
23 дугаар зvйлийн 6,7 дахь хэсэг болон бусад хууль
тогтоомж зєрчсєн, банкны зээл, тvvний батлан даалтын
гэрээгээр хvлээсэн хугацаа хэтэрсэн єртэй, мєн ял
шийтгэлтэй нь нотлогдсон бол тухайн шатны иргэдийн
Тєлєєлєгчдийн Хурал тvvний тєлєєлєгчийн бvрэн эрхийг
зогсооно.
/Энэ хэсгийг 2000 оны 8 дугаар сарын 31-ний єдрийн
хуулиар нэмсэн/
З7 дугаар зvйл. Сонгуулийн
холбогдолтой маргааныг шийдвэрлэх
Иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын
сонгуулийн талаарх аливаа маргааныг Vндсэн хуулийн
цэц, шvvх, сонгуулийн хороод хууль тогтоомжид заасан
харьяалал, журмын дагуу шийдвэрлэнэ.
38 дугаар зvйл. Хууль
хvчин тєгєлдєр болох
Энэ хуулийг 1996 оны 8 дугаар
сарын 29 -ний єдрєєс эхлэн дагаж мєрдєнє.
МОНГОЛ УЛСЫН
ИХ ХУРЛЫН ДАРГА Р. ГОНЧИГДОРЖ
