Хараат бус хэвлэл мэдээлэл
Хэвлэл мэдээлэл ил тод засаглалын
тєлєє 2004 он
Мэдээллийн эрх чєлєє
ба авилга
Ардчилсан нийгэмд ард тvмэн
мэдэх эрхтэй. Мэдэх эрх нь мэдээлэл хайх, олж авах, хvлээн
авах, тvгээх бvлэг эрхээр дамжин хэрэгждэг. Мэдэх эрх нь тєр
засгийн аливаа ардчилсан тогтолцооны амин чухал зорилго болох
хариуцлагатай байх чадвартай салшгvй холбоотой. Мэдээллийн
урсгал чєлєєтэй байвал илvv vр дvнтэй засаглалыг бий болгож,
олон нийт хяналтаа тогтоох боломжтой болно.
Мэдээлэлгvй хариуцлага гэж байхгvй. Мэдээлэл бол эрх мэдэл
юм. Аль хэр олон хvн мэдээлэлтэй байна тэр хэмжээгээр эрх
мэдэл илvv олон хvний хvртээл болдог. "Мэдээллийн эрх
чєлєє бол хvний язгуур эрх бєгєєд............НVБ-аас эрхэмлэдэг
хvний бусад эрхийн vндсэн хэмжvvр мєн" гэж НVБ-ын Ерєнхий
Ассемлейн анхдугаар чуулга уулзалтын 59 тоот тогтоолд заасан
байдаг. Мэдээлэл олж авах тухай хууль тогтоомж нь иргэдэд
мэдэх эрхийг хуульчлан олгодог. Манай Улсад ийм хууль одоогоор
байхгvй.
Тєр, засгийн байгууллагуудын мэдээлэл ид тод байх нь олон
нийтийн зvгээс тэдгээрийн vйл ажиллагааг хянах, ингэснээр
буруу vйлдлийг эсэргvvцэх, зохистой шийдвэр гаргахад нєлєєлєх,
албан тушаалтнуудын хувийнхаа эрх ашгийг дээдэлсэн, зохисгvй
vйллvvдийг таслан зогсооход чухал ач холбогдолтой юм.
Мэдээллийн эрх чєлєєний тухай хууль нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл,
сэтгvvлчдийн vйл ажиллагааг илvv vр дvнтэй, бодитой болгоно.
Ард тvмний мэдээлэл олж авдаг хамгийн тvгээмэл хэрэгсэл бол
хэвлэл мэдээлэл юм. Аливаа ус тєрийн хvчин, нам, засгийн газарт
vйлчилдэггvй хэвлэл мэдээлэл єєрєє хvчирхэг байдаг бєгєєд
ард тvмний итгэлийг хvлээж, тэдний ємнєєс тєр, засгийн vйл
ажиллагаанд хяналт тавих "хоточ нохой"-н vvргээ
тєгс биелvvлж чадна.
Хэвлэл мэдээлллийн хэрэгсэл авилгын эсрэг тууштай тэмцэх,
эрэн сурвалжлах сэтгvvл зvйг хєгжvvлэхэд таатай нєхцєл шаарддагдах
нь мэдээж.
Хэвлэл мэдээллийн
vр ашигтай vйл ажиллагааны зарим vзvvлэлтvvд
Тухайн орны хувьд:
1. Мэдээллийн эрх чєлєєний хуультай эсэх
2. Тєрийн нууцын тухай хуультай эсэх, тvvнийг хэвлэл мэдээллийг
цагдан хянах(цензур) хэрэгсэл болгон ашиглаж буй эсэх
3. Олон нийтэд нєлєєлдєг хvмvvсийн (улс тєрч, албан тугаалтан,
эрх мэдэлтнvvд гэх мэт) тухай мэдээлэл тvгээхийг хязгаарлах,
хорих, болон хэвлэл мэдээллийг хянахад гvтгэлгийн тухай хуулийг
ашиглаж буй эсэх
4. Сэтгvvлчид лиценз зєвгєєрєл авах шаардалагатай эсэх, хэрэв
тийм бол vvнийг чєлєєт, хараат бус сэтгvvл зvйг хаан боогдуулахад
ашиглаж буй эсэх
5. Тєрийн мэдлийн ХМХ-ийн хувьд редакцийн засгийн газраас
хараат бус байдал баталгаажсан эсэх. Vгvй бол тєрийн хэвлэл
мэдээллийг vнэн хэрэгтээ єргєн олны эрх ашигт нийцсэн мэдээллийн
найдвартай эх сурвалж гэж vздэг эсэх
6. Тєрийн мэдээллийн ХМХ эрх баригчдыг шvvмжилсэн материалыг
нийтэлж, нэвтрvvлэх нь хэвийн vзэгдэл мєн эсэх
Ємчлєлийн хувьд:
1. Сонин хэвлэл, радио,
телевизvvдийн дотор єрсєлдєєн бий эсэх. Дангаар ноёрхлын эсрэг
хуулиар єрсєлдєєнийг баталгаажуулсан эсэх, тийм бол энэ хууль
хэрэгждэг эсэх
2. Хараат бус хэвлэл мэдээллийн салбар хєгжиж буй эсэх. Vvнд
интернетийн ХМХ, албан бус сэтгvvл, мэдээллийн товхимол багтана.
3. ХМХ тєр, засгийн байгууллагаас тусгай зєвшєєрєл авах ёстой
эсэх. Тийм бол тvvнийг ХМХ-ийг цагдан хянах хэрэгсэл болгон
ашиглаж буй эсэх
4. Гадаадын ХМХ дотоодын нэгэн адил сурвалжлах, нийтлэх, нэвтрvvлэх
ижил эрхтэй эсэх
5. ХМХ-ийн эздийн хэвлэл мэдээллийн бус бизнесийн ашиг сонрхол
(тэдгээрийн засгийн газартай холбоотой бизнесийн ашиг сонирхол)-ын
талаар олон нийт мэддэг эсэх
Эрэн сурвалжлах
сэтгvvл зvй
1. Сэтгvvлчид амьжиргаандаа
хvрэлцэхvйц хэмжээний цалин хєлс авдаг эсэх
2. Хувийн болон тєрийн хэвшлийн хvчирхэг лидерvvдийн коррупцийг
илчлэх буюу ашиг сонирхлыг эрэн сурвалжилсан сэтгvvлчдийн
амь нас баталгаатай эсэх
3. Сэтгvvлчдэд гvтгэлгийн хэргээр эрvv vvсгэх нь хэвийн vзэгдэл
vv, эсвэл ховор байдаг уу?
4. ХМХ-vvд сэтгvvлчдийн эрэн сурвалжилсан материалыг тогтмол
нийтэлж, нэвтрvvлдэг эсэх
5. Сэтгvvлч бэлтгэх сургуулиудад эрэн сурвалжлах сэтгvvл зvйн
хичээл ордог эсэх
"Глоб Интернэшнл"
тєрийн бус байгууллагаас Хэвлэлийн хvрээлэн, Зориг сантай
хамтран хэрэгжvvлж буй " Хэвлэл мэдээлэл ил тод засаглалын
тєлєє" тєслийн хvрээнд авилгын эсрэг 8 сарын хэвлэл мэдээллийн
аян зохион байгуулах, эрэн сурважлах сэтгvvл зvйн сургалт
явуулж, vр дvнд нь 21 сонины нийтлэл, хэд хэдэн радио, телевизийн
сурталчилгаа бэлэн болно. Мєн монголын судлаачид эрэн сурвалжлах
материалын агуулгын задлан шинжилгээ хийхэд суралцаж, сонин
хэвлэлд нийтлэгдсэн, радио, телевизээр нэвтрvvлсэн материалд
дvн шинжилгээ хийнэ. Нэг жилийн хугацаанд хэрэгжих энхvv тєслийг
ЮНЕСКО санхvvжvvлж байна.
Х.Наранжаргал, "Глоб
Интернэшнл" тєрийн бус байгууллагын тэргvvн
|
