Хараат бус хэвлэл мэдээлэл
Хэвлэл
мэдээллийн мониторинг /Ерєнхийлєгчийн сонгууль 2005/
2005 оны Ерєнхийлєгчийн
сонгуулийн
хэвлэл мэдээллийн мониторингийн дvн
2005 оны 5-р
сарын 24
Глоб Интернэшнл ТББ нь vзэл бодлоо илэрхийлэх, мэдээлэл, хэвлэл
мэдээллийн эрх чєлєєг хамгаалах, хєхvvлэн дэмжих чиглэлээр
ажилладаг ба 2005 оны 5-р сарын 22-нд болж єнгєрсєн Ерєнхийлєгчийн
сонгуультай холбогдуулж хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн мэдээлэлд
системтэй ажиглалт хийхээр хэвлэл мэдээллийн мониторинг тєслийг
хэрэгжvvлж байна. Тус тєсєл нь дэлхий нийтэд ардчиллыг хєгжvvлэх,
дэмжих чиглэлээр vйл ажиллагаа явуулдаг АНУ-ын Вашингтон хотод
байрладаг Vндэсний Ардчилсан Хvрээлэнгийн дэмжлэгтэйгээр хэрэгжиж
байна.
Глоб Интернэшнл байгууллага нь Монголын иргэдийг мэдээлэлтэй
сонголт хийхэд нэр дэвшигчид болон тэдний мєрийн хєтєлбєрийн
талаар хэвлэл мэдээллийн хэрэгслvvд хэр бодитой, тэнцвэртэй
мэдээлэл хvргэж байгааг vнэлэх зорилготой юм. Тус тєслийн
хvрээнд хийгдсэн мониторингийн vр дvн нь сайн, хянамгай боловсруулагдсан
арга зvйнд тулгуурлаж хийгдсэн бєгєєд аливаа нэг нэр дэвшигч,
улс тєрийн намыг дэмжих зорилгогvй юм.
Сонгуулийн сурталчилгаа албан ёсоор эхэлсэн єдрєєс (4-р сарын
04) эхлэн зургаан телевиз (МVТВ, 25-р суваг, UBS TV, TV9,
Eagle TV), нэг радио (MYP), дєрвєн єдєр тутмын сонинд (Єдрийн
сонин, Єнєєдєр, Зууны мэдээ, Ардын Эрх) дvн шинжилгээний тоон
болон чанарын арга зvйг хэрэглэж ажиглалт хийлээ. Тоон дvн
шинжилгээ нь хэвлэл мэдээллийн сонгуульд хамааралтай нийтлэл,
нэвтрvvлгийн талбай, цаг хугацааг хэмжинэ. Чанарын дvн шинжилгээг
тухайн мэдээлэл агуулгын хувьд эерэг, сєрєг эсвэл тєвийг сахисан
эсэхийг vнэлж дvгнэсэн юм.
Иргэдэд сонгуульд мэдээлэлтэй сонголт хийхэд хэвлэл мэдээлэл
нь шаардлагатай мэдээллийг хvргэх vvрэгтэй. Тэд ихэвчлэн хэвлэл
мэдээллээс хvлээж авсан мэдээлэл дээрээ тулгуурлаж саналаа
єгдєг. Хэвлэл мэдээлэл юуг мэдээлж байгаа нь сонгуулийн vр
дvнд чухал нєлєє vзvvлнэ. Тэд улс тєрийн нам, нэр дэвшигчдийн
талаар тэнцвэртэй болон шударга мэдээллийг хэр зэрэг дамжуулж
байгаагаараа жинхэнэ чєлєєт сонгууль явуулахад ач холбогдлоо
єгч чадна. Хэвлэл мэдээлэл хариуцлагатай болон шударга мэдээлэл
дамжуулахын зэрэгцээ ялангуяа иргэдээс санхvvждэг т?рийн эзэмшилд
байгаа хэвлэл мэдээлэл нь сонгуульд нэр дэвшигч албан тушаалтны
талаар нэг талыг барьсан мэдээлэл дамжуулах ёсгvй юм.
Мониторингийн хугацаанд нэр дэвшигчид болон сонгуулийн кампанит
ажлыг мэдээлэхдээ ХМХ-їїд нилээд ялгаа, зєрvvтэй байгааг олж
тогтоолоо.
Гол vр дvн
- Мониторингийн хугацаанд /4-р сарын 4-нєєс 5-р сарын 20/
телевизvvдийн ихэнх нь нэр дэвшигчдийн сонгуулийн кампанийг
илvv тэнцвэртэй мэдээлсэн байна. Гэхдээ энэ тэнцвэрт байдал
нь мэдээ, мэдээллийн стандартыг сайжруулсны дvнд бус харин
ажиглалт хийгдэж буй телевиз, радио /Монголын Vндэсний Телевиз,
Монголын Vндэсний радио, UBS, ТВ-9 болон ТВ-5/ нэр дэвшигчдийн
сонгуулийн штабаас ирсэн мэдээг ижил хэмжээтэй нэвтрvvлж байсантай
холбоотой.
- Нэр дэвшигчдийн сонгуулийн штабаас бэлдсэн бєгєєд мэдээллийн
гол хєтєлбєрссдэд оруулсан /бараг бvгд Сонгууль -2005 гэсэн
нэртэй/ булангуудаас бусад тохиолдолд нэр дэвшигчдийн сонгуулийн
арга хэмжээ болон тэдний мєрийн хєтєлбєрийн талаар маш бага
мэдээлж байна.
- Мониторингид хамрагдсан сонинуудын хувьд аль нэг нэр дэвшигчийг
дэмжсэн буюу эсэргvvцсэн байдлаар нэг талыг хvчтэй баримталсан
мэдээлэл єгсєн хэвээр байна.
- Монголын Vндэсний Телевизээр халз мэтгэлцээн явуулr бvх
дєрвєн нэр дэвшигч оролцсон явдал эерэг зvйл боллоо. Телевизийн
халз мэтгэлцээн нь нэр дэвшигчдийн дэвшvvлж буй сэдвvvд болон
тэдгээрийн хоорондох ялгааг илvv сайн ойлгож сонголт хийх
боломжийг иргэдэд хамгийн сайн олгодог хэлбэр юм.
- Сонгуульд єрсєлдєгчдийн vзэл бодлыг бvрэн дvvрэн мэдэх,
тэдгээрт дvн шинжилгээ єгч сонголтоо хийх боломжийг сонгогчдод
олгоход чиглэсэн хэлэлцvvлэг явуулах, vзэл бодлыг уралдуулах,
маргаан зєрчлийг эрэн сурвалжилж тайлбарлах талаар олон тvмэнд
vйлчлэх vvргээ Монголын ХМХ одоогийн байдлаах биелvvлж чадахгvй
байна.
ТЕЛЕВИЗ
Мониторингийн хугацаанд /4-р сарын 4-нєєс 5-р сарын 20/ телевизvvдийн
ихэнх нь нэр дэвшигчдийн сонгуулийн кампанийг илvv тэнцвэртэй
мэдээлсэн байна. Гэхдээ энэ тэнцвэрт байдал нь мэдээ, мэдээллийн
стандартыг сайжруулсны дvнд бус харин ажиглалт хийгдэж буй
телевиз, радио /Монголын Vндэсний Телевиз, Монголын Vндэсний
радио, UBS, ТВ-9 болон ТВ-5/ нэр дэвшигчдийн сонгуулийн штабаас
ирсэн мэдээг ижил хэмжээтэй нэвтрvvлж байсантай холбоотой.
Монголын Vндэсний Телевиз /МVТВ/
Мониторингийн хугацаанд нэр дэвшигчийн vйл ажиллагаа болон
тэдгээрийн талаархи байр суурийг харуулсан мэдээллийн цаг
МАХН-аас нэр дэвшигч Н.Энхбаярын хувьд 31% байгаа ба тvvний
талаар мэдээлэл бvх нэр дэвшигчдийн дотроос хамгийн их эерэг
vнэлгээ авсан байна. Тvvний дараа Эх-Орон Намаас нэр дэвшигч
Б.Эрдэнэбатын орж байгаа бєгєєд тvvний талаар мэдээлэл 25%.
Нєгєє талаар, мониторингийн хугацаанд МVТВ-ээр Н.Энхбаярыг
УИХ-ын даргын хувиар харуулах явдал нийт мэдээллийн 44% байв.
М.Энхсайхан, Б.Жаргалсайханы талаар мэдээлсэн байдал тус бvр
20%-ийг эзэлж байна. Бvх нэр дэвшигчдийн талаар эерэг бєгєєд
тєвийг сахисан мэдээлэл байна.
Нэр дэвшигчдийн сонгуулийн штабаас бэлдсэн бєгєєд мэдээллийн
гол хєтєлбєрт оруулсан /Сонгууль -2005 гэсэн нэртэй/ булангаас
бусад тохиолдолд нэр дэвшигчдийн сонгуулийн арга хэмжээ болон
тэдний мєрийн хєтєлбєрийн талаар МVТВ маш бага мэдээлж байв.
Vvгээр зогсохгvй хэлэлцvvлэг явуулах, vзэл бодлыг чєлєєтэй
уралдуулан олон тvмэнд vйлчлэх vvргээ энэ телевиз биелvvлсэнгvй.
UBS
телевиз
• МАХН-ын нэр дэвшигч Н.Энхбаярын талаар хамгийн их 42% мэдээлэлсэн
байна. БННамаас нэр дэвшигч Б.Жаргалсайханы талаархи мэдээлэл
21 %. Гэхдээ Н.Энхбаярын талаар мэдээлэл бvхэлдээ эерэг бєгєєд
тєвийг сахисан мэдээлэл байгаа бол Б.Жаргалсайханы талаар
мэдээлэл ихэнх нь эерэг бєгєєд тєвийг сахисан бєгєєд сєрєг
мэдээлэл ч багагvй байна. Тvvний дараа хамгийн их мэдээлэгдсэн
нь АН-аас нэр дэвшигч М.Энхсайхан бєгєєд тvvний талаархи мэдээлэл
20 хувийг эзэлсэн ба гол тєлєв тєвийг сахисан ба эерэг єнгє
аястай байсан бєгєєд сєрєг мэдээлэл ч багагvй байжээ. Эх-Орон
Намаас нэр дэвшигч Б.Эрдэнэбатын талаарх мэдээлэл 21-ийг эзэлсэн
байна. UBS телевизийн зарим мэдээлэл нэг талыг барьсан байв.
Ийгл
телевиз
Ийгл телевизийн мэдээний нэвтрvvлгvvд сонгуулийн кампаний
талаар vзэгчдэд хамгийн тэнцвэртэй дvр зургийг хvргэсээр байна.
Мониторингийн дvнг харвал: АН-аас нэр дэвшигч М.Энхсайхан
– 25%, БНН-аас нэр дэвшигч Б.Жаргалсайхан – 28%, Эх-Орон Намаас
нэр дэвшигч Б.Эрдэнэбат 23%, МАХН-аас нэр дэвшигч Н.Энхбаяр
24% байна.Тус телевизээр бvх нэр дэвшигчдийн талаар мэдээлэл
ерєнхийдєє эерэг мэдээлэл нь сєрєг мэдээллэлээсээ давамгайлж
байгаа бєгєєд сєрєг талаасаа хамгийн их гарсан нь Н.Энхбаяр
байна.
TV-5
Тус телевиз мониторингийн хугацаанд нэр дэвшигч Н.Энхбаярын
талаар хамгийн их буюу 34% байсан ба УИХ-ын даргын хувиар
харуулах явдал элбэг байв. Эх-Орон Намаас нэр дэвшигч Б.Эрдэнэбатын
талаар 33 % мэдээлсэн байна. АН-аас нэр дэвшигч М. Энхсайхан
21%, нэр дэвшигч Б.Жаргалсайханы талаар мэдээлэл 15%. Нийтдээ
єнгє аяс нь эерэг буюу тєвийг сахисан байлаа.
ТВ-9
TV-9 телевизийн vзэгчид МАХН-аас нэр дэвшигч Н.Энхбаярын талаар
мэдээлэл илvv авсан /53%/ байia. Н.Энхбаярын талаархи мэдээллийн
дийлэнх нь тvvнийг эерэг талаас нь харуулсан болон тєвийг
сахисан мэдээлэл байв. АН-аас нэр дэвшигч М.Энхсайханы талаар
мэдээлэл /16%/ байсан ба ихэнх нь тєвийг сахисан бa эерэг
болон сєрєг мэдээлэл байв. БНН-аас нэр дэвшигч Б.Жаргалсайханы
талаар мэдээлэл 18%-ийг эзэлж байв.
25-р
суваг телевиз
Мониторингийн хугацаанд АН-аас нэр дэвшигч М.Энхсайхан талаар
мэдээлэл хамгийн их /59%/ байжээ. Эх-Орон Намаас нэр дэвшигч
Б.Эрдэнэбатын талаар мэдээлэл 24% байна. Эдгээр мэдээллийн
ихэнх нь тєвийг сахисан буюу эерэг мэдээлэл байна. Харин бусад
нэр дэвшигчдийн талаар мэдээлэл Н.Энхбаяр 14%, Б.Жаргалсайхан
дєнгєж 3%-ийг эзэлж байна. Vvний зэрэгцээ энэ телевиз нэр
дэвшигч Н.Энхбаярын талаар хамгийн их сєрєг мэдээлэлтэй байв.
Монголын Vндэсний Радио /МVР/
Монголын Vндэсний Радио нь сонгуулийн талаархи мэдээллийн
цагийг дєрвєн нэр дэвшигчид хуваариласан байдлыг харвал: АН-аас
нэр дэвшигч М.Энхсайхан /27%/, МАХН-аас нэр дэвшигч Н.Энхбаярын
талаар мэдээлэл 22% , нэр дэвшигч Б.Эрдэнэбат /28%/, Б.Жаргалсайхан
/23%/ бєгєєд мэдээллийн єнгє аяс нь гол тєлєв тєвийг сахисан
буюу эерэг мэдээлэл байв.
СОНИН
Мониторингд хамрагдсан сонинуудын хувьд аль нэг нэр дэвшигчийг
дэмжсэн буюу эсэргvvцсэн байдлаар нэг талыг хvчтэй баримталсан
мэдээлэл єгсєн хэвээр байна. Иймээс олон сонины нийтлэлийг
уншиж байж л сонгуулийн кампаний талаар бодит ойлголттой болох
нь.
“Ардын
эрх”
“Ардын эрх” сониноор нийт нэр дэвшигчидтэй холбоотой нийтлэлийн
зайны 43% нь АН-аас нэр дэвшигч М.Энхсайханы тухай байсан
ба тvvнтэй холбоотой мэдээллийн єнгє аяс нь дийлэнх нь тєвийг
сахисан бєгєєд сєрєг мэдээлэл байлаа. Тvvний гол єрсєлдєгч
МАХН-аас нэр дэвшигч Н.Энхбаярын талаар мэдээлэл 32%-ийг эзэлж
байгаа ба тvvний талаар мэдээлэл дийлэнх нь тєвийг сахисан
мэдээлэл байгаа ба сєрєг мэдээлэл нь эерэг мэдээллээсyy илvv
байна. Vлдсэн хоёр нэр дэвшигчийн талаар гол тєлєв тєвийг
сахисан буюу сєрєг мэдээлэл гарчээ. Эх-Орон Намаас нэр дэвшигч
Б.Эрдэнэбатын талаар мэдээлэл 13%-хувь ба БНН-аас нэр дэвшигч
Б.Жаргалсайханы талаархи мэдээлэл 12 %-ийг эзэлжээ.
“Єнєєдєр”
“Єнєєдєр” сонины нэр дэвшигчтэй холбоотой нийтлэлийн ихэнх
хувь нь Эх-Орон Намаас нэр дэвшигч Б.Эрдэнэбат /42%/, МАХН-аас
нэр дэвшигч Н.Энхбаяр /25%/ нарт зориулагдсан байна. Б.Эрдэнэбатын
талаар мэдээллийн єнгє аяс нь ихэнхдээ тєвийг сахисан ба эерэг
мэдээлэл нь сєрєг мэдээллээсээ арай илvv байв. Нэр дэвшигч
Н.Энхбаярын талаар мэдээллийн єнгє аяс нь сєрєг мэдээлэл эерэгээсээ
илvv байна. Дээрх хоёр нэр дэвшигчийн дараагаар мэдээлэгдсэн
хэмжээгээрээ М.Энхсайхан /24%/ орж байна. Тvvний талаар мэдээллийн
ихэнх хувийг тєвийг сахисан буюу сєрєг мэдээлэл эзэлсэн байна.
Нэр дэвшигч Б.Жаргалсайханы талаар мэдээлэл хамгийн байга
9% -тай байгаа ба мэдээллийн єнгє аяс нь тєвийг сахисан болон
эерэг болон сєрєг мэдээлэл тэнцvv хэмжээтэй байна.
“Єдрийн
сонин”
“Єдрийн сонин” нэр дэвшигчтэй холбоотой єєрийн нийтлэлooдийн
32%-ийг М.Энхсайханд ба тэдгээрийн єнгє аяс нь тєвийг сахисан
буюу эерэг мэдээлэл байна. Харин тvvний гол єрсєлдєгч МАХН-аас
нэр дэвшигч Н.Энхбаярын талаар ихэнхдээ тєвийг сахисан болон
сєрєг талаас нь харуулсан ба тэдгээр нь нийт сонгуулийн нийтлэлийн
41%-ийг эзэлж байна. Бусад хоёр нэр дэвшигчээс Б.Эрдэнэбатын
талаар илvvтэй /21%/ мэдээлсэн ба Б.Жаргалсайхан дєнгєж 6%-тай
байна.
“Зууны
мэдээ”
“Зууны мэдээ” сонин МАХН-аас нэр дэвшигч Н.Энхбаярыг хvчтэй
дэмжсэн байна. Тэрбээр нийт нэр дэвшигчдэд хуваарилагдсан
67%-ийг дангаараа эзэлж мэдэээлэл нь дийлэнхдээ тєвийг сахисан
болон эерэг байна. Харин vvний эсрэгээр, АН-аас нэр дэвшигч
М. Энхсайханы талаар мэдээлэл дєнгєж 14%-ийг эзлэж эдгээр
нь ихэнхдээ нейтрал буюу сєрєг талын мэдээлэл байв. Бусад
хоёр нэр дэвшигч болох Б.Эрдэнэбатын талаар мэдээлэл 10%,
мєн Б.Жаргалсайханы талаар бичсэн мэдээлэл 9% тус тус байна.
ДVГНЭЛТ
Глоб Интернэшнл ТББ-аас явуулсан хэвлэл мэдээллийн мониторингийн
хоёрдахь шатанд цуглуулсан мэдээлэл нь Ерєнхийлєгчийн сонгуульд
нэр дэвшигчдийг мэдээлсэн цаг, зай талбай болон мэдээллийн
єнгє аясын хувьд нилээд ялгаатай байгааг олж илрvvлэв. Мониторингийн
хугацаанд телевиз, радиогийн ихэнх нь улс тєрийн хvчнvvдээс
нэр дэвшигчдийн талаар илvv тэнцвэртэй мэдээлсэн байна. Гэхдээ
энэ тэнцвэрт байдал нь мэдээ, мэдээллийн стандартыг сайжруулсны
дvнд бус харин ажиглалт хийгдэж буй телевиз, радио болон нэр
дэвшигчдийн хооронд гэрээ байгуулсан явдалтай холбоотой байa.
Сонгуулийг мэдээлэхдээ тэнцвэртэй, шударга байх зарчмуудыг
ХМХ-vvд нийт жигд хангаж чадахгvй байгаа нь Монголын хэвлэл
мэдээллийн хувьд дээрх байдал нь тvр зуурын vзэгдэл бус бодит
хандлага юм гэдгийг харуулж байна. Хэд хэдэн ХМХ Монголын
сонгогчдод эсрэг тэсрэг байр суурийг хvргэх vvргээ ихэнхдээ
умартаж байгаа нь амьдрал дээр харгдаж байна. Сонгуульд єрсєлдєгчдийн
vзэл бодлыг бvрэн дvvрэн мэдэх, тэдгээрт дvн шинжилгээ єгч
сонголтоо хийх боломжийг сонгогчдод олгоход чиглэсэн хэлэлцvvлэг
явуулах, vзэл бодлыг уралдуулах, маргаан зєрчлийг эрэн сурвалжилж
тайлбарлах талаар олон тvмэнд vйлчлэх vvргээ Монголын ХМХ
одоогийн байдлаар биелvvлж чадахгvй байна.
|
